Op donderdag 30 maart vond het Nationaal BREEAM Congres plaats in het AFAS Experience Center in Leusden. Op deze terugblikpagina vind je een uitgebreid verslag van de dag. De presentaties die gedeeld mochten worden, kan je hier downloaden. Natuurlijk hebben we het congres ook in beeld gebracht. Bekijk alle foto's.

Nationaal BREEAM Congres 2023 in het teken van fundamentele verandering

Fundamentele verandering is nodig, dat was de boodschap van het Nationaal BREEAM Congres 2023. De komende dertig jaar zijn cruciaal voor een groene toekomst van Nederland, maar wat moet er veranderen zodat we die bereiken? Tijdens het congres stonden daarom thema’s als klimaatadaptatie, biodiversiteit, natuurinclusiviteit en EU Taxonomie centraal, waarbij een zestal sprekers de meer dan 300 bezoekers informeerden én inspireerden. 

Vanuit een vol AFAS Experience Center in Leusden opende dagvoorzitter Marijn Frank het congres. Een toepasselijke locatie, want het bedrijf AFAS Software werkt op dit moment aan een BREEAM-NL In-Use certificering met de ambitie voor een Outstanding score. 

Rudy van der Helm, manager Ontwikkeling & Beheer bij DGBC, blikte samen met Frank terug op het afgelopen jaar. In 2022 waren er maar liefst 1.197 certificeringen, een verdubbeling ten opzichte van het jaar ervoor. Vooral bij In-Use zit de toename, vanuit een urgentie bij het renoveren en vergroenen van gebouwen. Deze beweging wil Van der Helm doorzetten in 2023. “Behalve dat we ons bezig houden met bestaande woningbouw, zijn we ook hard bezig met een nieuwe BREEAM-NL richtlijn Nieuwbouw Woningen die halverwege dit jaar gereed zal zijn.” 

Grootste gecertificeerde portefeuille wereldwijd

Tijdens de opening werd ook een moment genomen om Vesteda te feliciteren: de vastgoedbelegger heeft in 2022 haar portefeuille met maar liefst 27.444 woningen gecertificeerd. Het is wereldwijd de grootste vastgoedportefeuille die in één keer is gecertificeerd. Stephan de Bie, programmamanager Duurzaamheid bij Vesteda: “Dit geeft ons beter inzicht in de duurzaamheidsprestaties van onze complexen. De certificering is niet ons einddoel, maar juist het startpunt voor een verdere verbetering van de duurzaamheidsprestaties van onze woningportefeuille.” 

Traditionele manier van bouwen kan niet meer

Amara Onwuka, senior meteoroloog en presentator, pleitte in haar presentatie voor klimaatadaptief bouwen om de uitdagingen die op ons afkomen het hoofd te bieden. Zo is de gemiddelde temperatuur in Nederland sinds het begin van de metingen met circa 2,3 graden Celsius gestegen en dat heeft ernstige gevolgen. Zo hebben we bijvoorbeeld te maken met flink minder sneeuwdagen (zo’n 13), meer hittegolven (één keer per anderhalf jaar in plaats van één keer per zes jaar) en een meer extreme neerslag én droogte. Terwijl Nederland op een gevoelige plek ligt: direct aan zee en met veel rivieren, het is het afvoerputje van Europa. Bovendien zijn we, na Malta, het meest dichtbevolkte land in Europa. 

Onwuka: “We hebben een grote bouwopgave voor ons, maar onze traditionele manier van bouwen kan niet meer. Het is minder belastend voor het klimaat als er meer mensen in een stad wonen, inbreiding en verdichting zijn het antwoord. Belangrijk is daarbij dat we de natuur in de stad niet moeten vergeten, dus dat betekent niet alleen klimaatadaptief maar ook natuurinclusief ontwikkelen. Alleen op deze manier kunnen we bouwen op ons nieuwe klimaat.”  

Mooie combinaties tussen mens en natuur

En dat is precies waar Ilse Voskamp, onderzoeker klimaatbestendigheid bij Wageningen Environmental Research (Wageningen University & Research), zich mee bezig houdt. Hoe maak je een natuurinclusieve stad en welke maatregelen horen daarbij? Voskamp vertelt over de verschillende soorten nature-based solutions, oftewel oplossingen die geïnspireerd zijn op de natuur en het beheer en herstel van ecosystemen mogelijk maken, maar die ook voordelen voor de mens en biodiversiteit opleveren. 

Denk aan Elisabeth Groen, een stadspark in Amersfoort, waar een ecologische oplossing is gezocht door een beekdal aan te leggen dat de stad en de omliggende natuur met elkaar verbindt. Of een hybride oplossing waarbij techniek en natuur samen worden gebracht, zoals op het prijswinnende blauwgroen energiedak op woningcomplex Mannoury in Amsterdam. Op dit dak zijn natuur en zonnepanelen gecombineerd, waardoor er een waterbufferende laag is gemaakt die voor verkoeling zorgt. Diezelfde verkoeling zorgt tevens dat de zonnepanelen hierdoor beter functioneren.

Of de transformatie van het Orlyplein bij station Amsterdam Sloterdijk van een stenige omgeving naar een groene plek. Dit is ook gedaan op de Zuidas in de zogenoemde ‘bioretention gardens’, regenwatertuinen waar tijdelijk water kan worden opgeborgen en daarna kan worden afgevoerd. Een manier om de hevige regenval op te vangen, maar ook een oase van groen midden in de gebouwde omgeving. 

Er ligt volgens Voskamp een belangrijke rol voor de vastgoedsector om te kijken op gebouwniveau, maar juist ook door de verbinding te zoeken tussen de gebouwen en het omliggende gebied. “Door de gesprekken aan te gaan, kunnen we mooie combinaties maken tussen mens en natuur.” 

De Haagse savanne

Dat is ook wat Peter Gabriëls, senior projectmanager bij DGBC, heeft gezien tijdens zijn negen maanden vrijwilligerswerk in Madagaskar en Zuid-Afrika. Wanneer grijp je als mens in om een ecosysteem beter te laten werken? En wanneer vertrouw je op de kracht van de natuur? Als voorbeeld haalt Gabriëls aan: “Je kan de situatie rondom het stadhuis in Den Haag vergelijken met dat van de savanne. Een kale vlakte, geen schaduw of vegetatie. Regenwater bereikt niet de bodem, maar verdwijnt in het riool. In Zuid-Afrika weten ze hoe cruciaal het is om regenwater te hergebruiken, want het land heeft zeven maanden in het jaar een watertekort.” De oplossing die in Zuid-Afrika is toegepast: vergroening van de grond, door de kwetsbare savanne te bedekken met takken om zo blootstelling aan wind en zon te verminderen. Hierdoor kunnen de eerste grassen weer groeien. 

EU Taxonomie in het kort

Praktische oplossingen dragen bij aan een groene toekomst, maar ook het vastleggen van duurzaamheid geeft inzicht en stimuleert dat meer oplossingen worden uitgevoerd. Want hoe groen en duurzaam zijn onze economische activiteiten nu echt? Dat is de centrale vraag achter de EU Taxonomie die op 1 januari 2022 is ingegaan. Wat betekenen deze groene spelregels uit Europa voor de Nederlandse vastgoedsector? Arjan van Eijk, associate director ESG & Sustainability bij vastgoedadviseur CBRE ging samen met Edith Maingay, projectleider EU Taxonomie bij DGBC in op deze belangrijke vraag. 

In het kort: EU Taxonomie vraagt om transparantie over duurzaamheid in de bouw- en vastgoedmarkt aan de hand van eenduidige spelregels. Je moet met bewijsmateriaal komen voordat je jouw activiteiten duurzaam mag noemen, ter voorkoming van greenwashing. Binnenkort komt DGBC als eerste organisatie in Nederland met een interpretatie van de EU Taxonomie specifiek voor de Nederlandse markt, met daarin toelichting op de eisen waaraan je moet voldoen. Bovendien zal er binnenkort bij een BREEAM-NL In-Use certificaat ook een EU Taxonomieverklaring voor de eigenaar beschikbaar komen.

Kleine versie van BREEAM

Het verificatieproces van deze spelregels laat de Europese Commissie over aan de markt en daarbij kan BREEAM-NL helpen. “Er zijn veel overeenkomsten tussen de manier van werken van BREEAM-NL en de EU Taxonomie en het kan je dus ondersteunen bij het verzamelen van het benodigde bewijsmateriaal. Je kan de EU Taxonomie ook een soort kleine versie van BREEAM noemen,” vindt Maingay. 

Zo is het BREEAM-NL team bezig om in de assessmenttool de EU Taxonomie eisen mee te nemen, zodat je voor projecten die BREEAM In-Use gecertificeerd zijn een EU Taxonomie verklaring kan krijgen voor je accountant. “Hier liggen dus kansen voor BREEAM-NL Experts, want de integrale aanpak van verduurzaming binnen BREEAM-NL is een expertise die nu toepasbaar is én wordt op alle economische activiteiten,” zegt Maingay. 

Ze voegt hieraan toe: “BREEAM-NL is een goede manier om te kijken hoe duurzaam ben ik nu? Je kan op een integrale manier toetsen en zo in kaart brengen, samen met je opdrachtgever, waar er nog stappen gezet moeten worden om te voldoen aan de eisen van de EU Taxonomie”. 

Ethische keuzes

Floris Alkemade, voormalig Rijksbouwmeester, eindigde de dag met zijn visie op de toekomst. Hierin pleitte hij voor een fundamentele verandering in onze denkwijze en volgens hem staan  de komende dertig jaar in het teken van ethische keuzes. Welke prijs betalen we voor onze huidige welvaart? “Er is sprake van klimaatverandering, afnemende biodiversiteit, economische crisis, internationale spanningen, migratie en segregatie, waanideeën en infectieziekten. Het is makkelijk om te denken dat wij als klein Nederland hier niets aan kunnen veranderen,maar we moeten onze verantwoordelijkheid nemen.” 
Hij vervolgt: “We sturen te makkelijk aan op een papieren werkelijkheid: alleen daar is alles keurig gecompenseerd in plaats van praktisch en reëel geregeld. We zijn helemaal vergeten om mensen op hun idealen aan te spreken. Wetgeving en ethiek moeten hand in hand gaan.” 

Fundamentele verandering

Het is daarom tijd voor een fundamentele verandering, zegt Alkemade. Een gedeeld verlangen naar een betere toekomst is de sterkste motor voor verandering. Als voorbeeld haalt hij de woningopgave aan. “Leggen we de focus op de juiste plek? Draai het verhaal om: kijk naar de bestaande woningvoorraad. We moeten verdichten en binnenstedelijk bouwen, gebruik dit moment voor een nieuwe bouwmanier. Ga terug naar hout, verdicht wijken met 10 procent en voeg 10 procent meer groen toe en je komt ook aan één miljoen woningen en een gezondere leefomgeving.”  

Hij besluit zijn pleidooi met: “Iedere vorm van vertragen is een bron van gigantische verspilling. Houd daarbij in ogenschouw het ware gezicht van de maatschappij, namelijk wat voor gevolgen heeft dit voor onze meest kwetsbare groepen.” 

Kintsukuroi

Als we iets kunnen leren van de geschiedenis, vindt Alkemade, dan is het dat het niet gaat om de catastrofe zelf, maar om onze reactie op de catastrofe. Hij vergelijkt het met kintsukuroi, de Japanse kunst van het repareren van aardewerk met goud. “De breuk is onderdeel van onze realiteit, laten we daar niet voor weglopen. Laten we naar voren stappen en de breuk repareren met goud, want de sporen van een breuk en het herstel dragen bij aan haar schoonheid.” 

In het zonnetje

Het congres eindigde met het in het zonnetje zetten van Paul Zonneveld, BREEAM-NL Assessor die maar liefst 200 projecten heeft begeleid in de afgelopen tien jaar. Ook Paul van Bergen werd bedankt (zie foto) voor zijn acht jaar dienst als voorzitter van het College van Deskundigen. Hij beschrijft zijn rol als: “Geen zware taak, maar een hobby. Het was een fijne klus om te doen.” 

Fotografie: Roos Trommelen