Monumentale kantoorvilla van energielabel E naar Paris Proof: verduurzamen met data

De monumentale kantoorvilla van Vanbeek in Arnhem is een voorbeeld van hoe ook historische gebouwen kunnen voldoen aan de Paris Proof-norm. In dit gemeentelijke monument uit 1875 zijn technische innovaties en historische waarde op een slimme manier gecombineerd voor een grote verduurzamingsslag.

Betrokken DGBC partner: Priva Vanbeek

Adviesbureau Vanbeek is sinds 2006 huurder van het pand aan de Utrechtsestraat. Via energiemonitoring ontdekten ze destijds al snel dat het energieverbruik aanzienlijk hoger lag dan verwacht. Door relatief eenvoudige maatregelen, zoals het vervangen van de verwarmingsketel, beter inregelen van de cv en optimalisatie van de regeltechniek, kon de huurder het energieverbruik toen al met 40% verlagen. In 2019 volgde een breder pakket aan verduurzamingsmaatregelen, in overleg met de verhuurder. De ambitie? Het kantoor zo snel mogelijk naar energielabel A krijgen.

Op weg naar energielabel A

Na het in kaart brengen van de gebouweigenschappen, aanwezige installaties en het energielabel (E), was het tijd om het pand naar energielabel A te tillen. Wat daarvoor nodig blijkt: onder andere isolatie met HR++-isolatieglas, een uitbreiding van de verwarmingsinstallatie met 2 warmtepompen, de plaatsing van zonnepanelen en ledverlichting.

Vanbeek maakt vervolgens weloverwogen keuzes uit de vele technische mogelijkheden. Daaruit volgen flinke investeringen, maar die zijn het meer dan waard meent Ron Hendriks, managing director bij Vanbeek: “Ons pand was zeer geschikt om te verduurzamen. Door de bouwstijl en monumentale waarde is het namelijk zo goed als zeker dat dit gebouw er over 100 jaar nog steeds zal staan. Dit in tegenstelling tot veel jongere gebouwen van minder goede kwaliteit, zoals te zien op veel bedrijfsterreinen, die nu veelal worden vervangen door nieuwbouw. Met andere woorden: ons kantoorpand is in de basis al zeer duurzaam. En juist dit gebouw energiezuinig maken, is bij uitstek relevant!”

Verder richting Paris Proof

Er volgt een intensieve periode van werkzaamheden en na een operatie van 2 maanden is het resultaat daar. Energielabel A is bereikt. “Maar daarna begon het eigenlijk pas”, zegt Hendriks nu. De volgende ambitie was namelijk alweer gesteld: met energielabel A richting een Paris Proof kantoorgebouw. “De energiebesparende maatregelen om het energielabel van E naar A te brengen, zeggen op zichzelf uiteindelijk niets over het daadwerkelijke energieverbruik binnen het gebouw. Daar hebben we zelf invloed op, door ons gedrag en de sturing van de installaties.”

Na de renovatie gaat Vanbeek daarom aan de slag met het optimaliseren van het energiegebruik. Om het gebouw verder af te stemmen op werkelijk gebruik zet Vanbeek onder andere het eigen energiemanagementsysteem ErbisOne in. Deze intensieve energiemonitoring biedt inzicht in het energiegebruik in de praktijk. Ook een digital twin, als het ware een virtueel kopie van het gebouw en de klimaatinstallatie, én AI hielpen een handje. Op basis van de kennis en informatie uit de virtuele kopie konden algoritmes de klimaatinstallatie in het kantoor namelijk optimaliseren. Deze intelligente aansturing van de installaties leidde, met behoud van comfort, tot een aanzienlijke verlaging van het energieverbruik van de klimaatinstallaties.

De extra reductie in het energieverbruik die de genomen maatregelen uiteindelijk in totaal teweegbrachten, leidde in 2022 tot het behalen van de Paris Proof-norm. “Dankzij een datagedreven aanpak kregen we de mogelijkheden tot besparing in beeld”, vertelt Hendriks. “Deze besparingen in het gebruik hebben ons pand op Paris Proof-niveau gebracht. Met een gebruik van 56 kWh per m² blijft het gebouw ruim onder de Paris Proof norm van 70 kWh per m² voor kantoren. Daar zijn we trots op. Het bewijst dat een integrale aanpak werkt: dankzij de input van data neem je maatregelen en zet je het proces door met uiteindelijk een zo laag mogelijk energieverbruik als resultaat.”

Relevant voor andere monumentale panden

Op een open dag tijdens de Dutch Green Building Week in 2019 toonden onder meer energiemanagers van Nederlandse universiteiten interesse in het verduurzamingstraject. Veel monumentale panden worden immers hergebruikt voor onderwijs of andere maatschappelijke functies, maar zijn vaak nog nauwelijks energiezuinig. Dit voorbeeld van verduurzaming laat zien dat ook bij monumentaal vastgoed stappen op het gebied van verduurzaming en energiebesparing mogelijk zijn, richting Paris Proof.

De uitdagingen die het verduurzamen van een gemeentelijk monument met zich mee kan brengen zijn terug te lezen in een blog van Ron Hendriks.