Klimaatadaptief bouwen met BREEAM-NL
BREEAM-NL biedt een handvat voor een integrale beoordeling voor de duurzaamheidsprestaties van gebouwen en gebieden. Voorbereid zijn op het veranderende klimaat is daar een belangrijk onderdeel in. BREEAM-NL beoogt een allesomvattende benadering van duurzaamheid te bevorderen en dat op een concrete manier meetbaar te maken. Binnen BREEAM-NL worden gebouwen onder andere beloond voor een laag energieverbruik, een laag waterverbruik en een kleine afstand tot openbaar vervoer en basisvoorzieningen. De vermindering wat betreft uitstoot van emissies en water draagt bij aan het mitigeren van de klimaatverandering.
Echter vraagt de huidige situatie ook om adaptieve maatregelen, bijvoorbeeld om het thermisch comfort, de veiligheid en de aanwezigheid van groenvoorzieningen te borgen. Zowel binnen BREEAM-NL Nieuwbouw als In-Use (Bestaande bouw) is er daarom ook aandacht voor specifiek de opvang van afstromend regenwater en breder de klimaatrisico’s die er zijn op de locatie en hoe deze worden beheerst.
Op deze manier stimuleert BREEAM-NL, aldus de richtlijn, ‘maatregelen die de effecten van extreme weersomstandigheden door klimaatverandering verminderen en het gebouw gedurende de gehele levensduur robuuster en adaptiever maken’. Voor al deze aspecten moet bij certificering met BREEAM-NL bewijsmateriaal worden overlegd.
De BREEAM-NL beoordelingsrichtlijn biedt dus een kader om gebouw en gebied eenduidig en meetbaar te beoordelen op zowel klimaatmitigatie én -adaptatie.
BREEAM-NL In-Use: klimaatmitigatie en -adaptatie
Voor BREEAM-NL In-Use gebouwen zijn deze risicobeoordeling en adaptieve maatregelen wellicht nog relevanter dan nieuwbouw, omdat voor bestaande gebouwen de locatie en oriëntatie op de zon bijvoorbeeld een niet meer te veranderen gegeven zijn. Ook de gebouweigenschappen zijn al aanwezig en vaak maar beperkt aanpasbaar. Er is dan dus weinig ruimte om klimaatrisico's te verminderen doorlocatiekeuze (waar gaan we bouwen?) of materiaalkeuze (welk materiaal is robuuster?). BREEAM-NL In-Use vraagt om een beoordeling van klimaatgerelateerde fysieke risico’s, specifiek het overstromingsrisico, natuurrampen en risico’s aan schade op materialen. Daarnaast wordt er ook gekeken naar de sociale en veiligheidsaspecten die aan de klimaatrisico’s verbonden zijn.
BREEAM-NL Nieuwbouw: aandacht voor perceel en gebouw
In Nieuwbouw (zowel Utiliteit als Woningen) is er aandacht voor de klimaataspecten die op perceelniveau en het gebouw worden ontworpen. Denk aan klimaatrisico-analyse en stresstesten uitvoeren en de maatregelen daaruit toepassen. Maar ook opvang van hemelwater (en hergebruiken voor wassen, toiletspoelen, irrigatie in plaats van drinkwater). En passief ontwerp o.a. voor hittestress, locatiekeuze en gezonde bodem (o.a. voor goede afwatering). Veel onderdelen zijn ook te combineren met andere thema's als natuurinclusief of circulair bouwen, zoals klimaatadaptief met groene oplossingen (wadi, groen/blauwdak) en de waterhuishouding circulair inrichten om wateroverlast te verminderen.
BREEAM-NL Gebied bij uitstek geschikt
BREEAM-NL Gebied biedt wellicht nog de interessantste leidraad voor het meenemen en meten van klimaatadaptieve maatregelen. De problemen die zich voordoen vinden immers plaats op gebiedsniveau, en het aanpakken is dan ook het meest effectief op dit hogere schaalniveau. Een gemeente kan (indien de grond in gemeentebezit is) bij de grondtransactie privaatrechtelijk laten vastleggen dat er een bepaald niveau van BREEAM-NL moet worden gerealiseerd binnen het project. Ook kan een gemeente klimaatadaptieve ambities concreter opstellen in beleidsplannen op basis van de in BREEAM-NL gestelde eise en zo ruimtelijke initiatieven verder stimuleren zoals klimaatadaptief bouwen.
Voor klimaatadaptatie zijn belangrijke onderdelen bijvoorbeeld de gebiedsprestaties ten aanzien van het verwerken van extreme neerslag, eventuele overstromingsrisico’s, het landgebruik, de ecologische waarden, thermisch buitenklimaat, maar ook robuust ontwerpen, lokale voedselproductie en het adaptief vermogen van het gebied. BREEAM-NL kan zo voor opdrachtgevers, die dan wel certificeren dan wel het systeem als leidraad gebruiken, een interessante methodiek zijn om klimaatadaptatie meer frequent en toetsbaar mee te nemen in de ontwikkeling van gebouwen en gebieden.
Framework for Climate Adaptive Buildings
DGBC heeft in samenwerking met een brede alliantie van financiële instellingen, kennisinstituten, adviseurs en overheden een ‘Framework for Climate Adaptive Buildings’ ontwikkeld met daarin een eenduidige methodiek voor het vaststellen van fysieke klimaatrisico’s op gebouwniveau. De methodiek wordt in de praktijk veel gebruikt om een portfolio te screenen op rode vlaggen: gebouwen die op een of meer klimaatthema's een groot risico hebben. Deel 1 gaat in op de omgevingsscore, deel 2 gaat over de gebouwscore en het derde deel, wat in Q2 2024 wordt gepubliceerd, gaat over de adaptatiestrategie.
De ontwikkeling van het Framework maakt mogelijk dat fysieke klimaatrisico's op gebouwniveau inzichtelijk worden. Bij een volgende update van BREEAM-NL wordt de methodiek voor het beoordelen van klimaatrisico's binnen BREEAM-NL uitgelijnd met de aanpak die binnen het Framework wordt voorgeschreven.
